Schuldbemiddeling 2.0. Innovatieve tools voor efficiëntie- en effectiviteitswinsten in de schuldbemiddeling
Onderzoek
De toenemende schuldenproblematiek in België doet al geruime tijd de werklast voor de schuldbemiddelaars die worden aangesteld in een procedure van Collectieve Schuldenregeling (CSR) toenemen. Dit project zette daarom in op het realiseren van efficiëntie- en effectiviteitswinsten in deze dienstverlening die veel maatwerk vereist. Het project richtte zich in eerste instantie op de sector van de collectieve schuldenregeling: advocaten-schuldbemiddelaars, gerechtsdeurwaarders, arbeidsrechters, erkende instellingen voor schuldbemiddeling. Het resultaat is echter bruikbaar voor iedereen die actief is in de sector van de schuldafbouw.
Met het oog op het realiseren van efficiëntiewinsten in de schuldhulpverlening schoof het project vier concrete doelstellingen naar voren:
-
het ontwikkelen van een haalbare en gedragen tool voor schuldbemiddelaars om op een meer efficiënte wijze de hoogte van een menswaardig leefgeld te kunnen berekenen voor iedere concrete gezins- en schuldsituatie
-
het verhogen van de effectiviteit van de schuldbemiddeling door het transfereren van de kennis over – op evidentie gebaseerde – kritieke succesfactoren voor duurzaam budgetmanagement naar haalbare en gedragen methodisch ondersteunde protocollen
-
het valoriseren en dissemineren van de opgedane kennis, de ontwikkelde rekentool en de protocollen naar alle schuldbemiddelaars die werkzaam zijn binnen de sector van de CSR en verder ook naar geïnteresseerde stakeholders binnen de sector van schuld- en budgethulpverlening
-
het transfereren van verworven kennis en ontwikkelde methodieken naar het onderwijs.
​
De beoogde impact van dit project is een efficiëntere en effectievere dienstverlening binnen de sector van de CSR. Zo zullen schuldbemiddelaars in staat zijn om sneller en meer haalbare voorstellen van verzoekschrift en afbetalingsplannen te kunnen opstellen; zullen ze minder discussies met schuldenaars moeten aangaan over het verkrijgen van extra leefgeld; kunnen ze efficiënter overleg plegen met hulpverleners en kan worden verwacht dat er minder herroepingen zullen plaatsvinden binnen de CSR. Arbeidsrechters ervaren de toegenomen efficiëntie omdat de in dit project aangereikte flexibele richtnormen hen zullen toelaten om verschillende leefsituaties gemakkelijker en meer gelijkwaardig te beoordelen.
​​
​
Resultaat
​Het doel van schuldhulpverlening moet zijn om schuldenvrij te worden én schuldenvrij te blijven. Dat wil zeggen dat er in schuldafbouwtrajecten niet alleen oog dient te zijn voor het afbetalen van schulden, maar ook voor het creëren van de voorwaarden opdat personen blijvend grip hebben op hun gezinsbudget. Eerder onderzoek van CEBUD stelde vast dat er drie voorwaarden voorafgaan aan het uitoefenen van een duurzaam budgetmanagement. Een eerste noodzakelijke voorwaarde daartoe is het beschikken over een menswaardig inkomen, de twee andere voorwaarden richten zich op gedrag en financiële vaardigheden.
Daarom legden we de focus in dit project zowel op het eenvormig en efficiënt kunnen berekenen van een menswaardig leefgeld als op tools die focussen op het gedrag en de (financiële) vaardigheden. Om dit werkbaar te maken in de praktijk, ontwikkelden we de website Effectieve Schuldbemiddeling. Die richt zich op de voorwaarden om een menswaardig leven te kunnen leiden tijdens schuldafbouwtrajecten. Daartoe biedt het enerzijds een rekentool, MELISA, aan waarmee een menswaardig leefgeld kan worden berekend en anderzijds tools die inzetten op het versterken van financiële vaardigheden.
​
UPDATE: op 3 april 2020 lanceerde CEBUD SCHULDENVRIJ. Op weg naar financiële redzaamheid, een vernieuwde versie van Effectieve Schuldbemiddeling. De inzichten richten zich op financiële redzaamheid en alles wat daarvoor nodig is. Daarvoor steekt de website in een nieuw kleedje en verhuisde hij naar www.financieelredzaam.be. Alle tools en inzichten zijn zinvol voor alle typen van budget- en schuldhulpverlening.