Groepshulpverlening: in groep budgetteringsvaardigheden versterken
Context onderzoek
De schuldenproblematiek in België blijft toenemen. Het aantal kredietnemers met minstens één niet-geregulariseerd krediet is met 18% toegenomen in de afgelopen vijf jaar. Ook het aantal gezinnen dat een beroep deed op budgethulpverlening en/of schuldhulpverlening via de erkende instellingen voor schuldbemiddeling steeg tussen 2013 en 2014 opnieuw met 4,29%.
​
​Verschillende oorzaken zijn hiervoor verantwoordelijk. Maatschappelijke factoren zoals te lage (minimum)inkomens en sociale uitkeringen, maar ook psychosociale factoren zoals geringe financiële vaardigheden en een gebrek aan zelfcontrole in een samenleving vol verleidingen. Het versterken van financiële vaardigheden en het ondersteunen van gedragsverandering met het oog op een duurzaam budgetmanagement vormen bijgevolg een grote uitdaging voor de hulpverleners.
​De nood om binnen de hulpverlening competentieversterkend te werken, wordt geïllustreerd door de empirische bevinding dat financiële problemen een belangrijke socio-economische risicofactor zijn voor mentale gezondheidsproblemen zoals alcoholmisbruik, depressie, zelfmoord. Een eerdere studie van CEBUD naar de werking en organisatie van de erkende instellingen voor schuldbemiddeling uit 2011 toonde aan dat er vier kritieke succesfactoren zijn voor een competentieversterkende hulpverlening. Naast krachtengericht werken, een integrale aanpak en aandacht voor preventie en nazorg is dat ook groepsgerichte hulpverlening. Uit diezelfde studie bleek ook dat in 2011 slechts 16% van de erkende instellingen voor schuldbemiddeling groepswerking aanbood.
Groepshulpverlening is nochtans een uiterst waardevolle aanvulling op individuele hulpverlening. De meerwaarde van groepshulpverlening zit voor de deelnemers in het versterken van hun sociaal, economisch en cultureel kapitaal, en voor de organisaties in een kwaliteitsvol hulpverleningsaanbod met een meer effectieve en efficiënte inzet van de middelen. Groepshulpverlening werkt immers doorgaans kosten- en tijdsbesparend.
Dit PWO-project wil een (praktijk)theoretische en wetenschappelijk onderbouwde methodiek van groepshulpverlening uitwerken als antwoord op de prangende lacune aan een effectieve groepsgerichte aanpak voor personen met een overmatige schuldenlast. Om deze methodiek uit te werken gaan we zowel evidencebased als practice-based te werk. Het onderzoeksproject zoekt naar een op evidentie gebaseerde methodiek om de prangende nood aan groepsgerichte budget- en schuldhulpverlening op te vangen voor gezinnen met een (verhoogd risico op) overmatige schuldenlast. Via een (inter)nationale literatuurreview worden eerst sleutelfactoren voor kwaliteitsvolle en effectieve groepshulpverlening in kaart gebracht. Via zorgvuldig samengestelde focusgroepen worden deze factoren vervolgens afgetoetst in het werkveld. De aldus gegenereerde bevindingen vormen de fundamenten voor het uitwerken van een groepsmethodiek op maat van schuldhulpverlening: het draaiboek 'Omdat je geld telt!'. In een pilootstudie wordt het protocol geïmplementeerd in drie OCMW's en via een within-subjects design (pre/postmetingen) geëvalueerd.